«Καλύτερα να προλαβαίνεις την ισορροπία της υγείας σου,
παρά να θεραπεύεις την αρρώστια σου». Ιπποκράτης
Η Φυσικοπαθητική Ιατρική, έχει κύριο στόχο την πρόληψη των ασθενειών. Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Διδάσκει στους υγιείς τον ορθό τρόπο διαβίωσης, ώστε να μην αρρωστήσουν, διότι η πρόληψη είναι απείρως προτιμότερη και καλύτερη από τη θεραπεία. Επίσης, η υγεία αποτελεί μια σφύζουσα δυναμική κατάσταση του οργανισμού, ασυγκρίτως ανώτερου επιπέδου από την φαινομενικά απλή απουσία νόσου, ενώ η υγεία διατηρείται και προάγεται συνεχώς και αβίαστα, εφόσον η σχέση μας με τους φυσικούς παράγοντες της ζωής είναι ομαλή και σταθερή.
Για τον λόγο αυτόν, εξετάζει όχι μόνον τα συμπτώματα αλλά και τις πιθανές αιτίες που ενδέχεται να προκαλούν την αρρώστια. Ιδιαίτερα για τα καρδιολογικά νοσήματα, σύμφωνα μάλιστα με την γνώμη του Dr. Julian Whitaker, M.D.: «για την μεγάλη πλειοψηφία ατόμων με καρδιολογικά νοσήματα υπάρχουν ασφαλή, φυσικά μέσα, τα οποία όχι μόνον ενδείκνυνται για τα συμπτώματα τους, αλλά ακόμα καταπολεμούν και τις αιτίες που προκαλούν την αρρώστια». Έτσι, οι εναλλακτικοί ιατροί και τα φυσικά μέσα, είναι ικανά να προλάβουν και πολλές φορές να επιτύχουν να αντιστρέψουν την αρρώστια.
Σήμερα οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την «επιδημία» με τα περισσότερα θύματα στις δυτικές κοινωνίες. Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας για την υγεία της καρδιάς, κάθε χρόνο χάνονται 17,5 εκατομμύρια ζωές παγκοσμίως, από τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Γι’ αυτό φυσικά απαιτείται μια σειρά από αλλαγές στον τρόπο ζωής και στις συνήθειες του σύγχρονου ανθρώπου, όπως αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, διακοπή του καπνίσματος, αλλαγή του τρόπου διατροφής, οι οποίες αποσκοπούν στη μείωση των επιπέδων λιπιδίων και ιδιαιτέρως της χοληστερόλης στο αίμα, στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και στον έλεγχο του σωματικού βάρους, την αύξηση της δραστηριότητος κ.λπ.
Ιδιαιτέρως η διατροφή παίζει εξαιρετικά σημαντικά ρόλο, καθώς ανέκαθεν επιστημονικές μελέτες αποδεικνύουν ότι η υιοθέτηση σωστών και υγιεινών διατροφικών προτύπων, αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα πρόληψη και θεραπείας των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Τι κανόνες πρέπει να υιοθετήσουμε για να αποτρέψουμε τα μελλοντικά προβλήματα; Οι βασικοί διατροφικοί μας στόχοι θα πρέπει να είναι:
1. Έλεγχος της ποσότητας και ποιότητας των λιπαρών και της χοληστερόλης που προσλαμβάνουμε ημερησίως.
Η αυξημένη πρόσληψη μιας συγκεκριμένης κατηγορίας λιπαρών, των κορεσμένων (τα ζωικής προέλευσης) σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων. Συστήνεται να μην υπερβαίνουν το 8-10% της ημερήσιας πρόσληψης του συνόλου των λιπαρών. Το επιτυγχάνουμε μειώνοντας την καθημερινή κατανάλωση τροφών που περιέχουν κορεσμένο λίπος, όπως είναι: Γαλακτοκομικά προϊόντα με πολλά λιπαρά -πλήρες γάλα, γιαούρτι και κίτρινο τυρί-. Κόκκινο κρέας -μοσχάρι, χοιρινό, αρνί, βοδινό και προϊόντα αυτών όπως αλλαντικά, ζαμπόν, μπέικον, λουκάνικα- καθώς επίσης και εντόσθια -συκώτι, νεφρά, μυαλά, κυνήγι- (προτιμούμαι οι μερίδες που καταναλώνουμε να είναι ψαχνό κρέας και μικρές ποσότητες). Ζωικό βούτυρο και μαγιονέζα, τα οποία μπορούν να αντικατασταθούν με φυτικά έλαια ανθεκτικά στις υψηλές θερμοκρασίες, όπως το ελαιόλαδο και το σησαμέλαιο.
Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει διχογνωμία των επιστημών για μία ομάδα τροφών που περιέχουν υψηλό ποσοστό χοληστερόλης, κατά πόσον βλάπτουν ή όχι, φαίνεται ότι η παρουσία στα τρόφιμα αυτά πολυακόρεστων απαραίτητων λιπαρών οξέων, μπορεί όχι μόνο να μην αυξάνει, αλλά και να συμβάλει στον καλύτερο έλεγχο της χοληστερόλης και των λιπιδίων του αίματος. Μέχρι να αποσαφηνισθεί το γεγονός αυτό, καλό είναι να προσέχουμε την ποσότητα κατανάλωσης τροφών όπως το αυγό και τα θαλασσινά -μαλάκια και οστρακοειδή, γαρίδες, αστακός, καραβίδες, χταπόδι, καλαμαράκια, μύδια, σουπιές-.
Ένας επίσης σημαντικός παράγοντας είναι ο τρόπος μαγειρέματος και παρασκευής των γευμάτων. Είναι απαραίτητο να μειωθεί το τηγάνισμα και αντ’ αυτού να προτιμάται το μαγείρεμα στον ατμό ή στο φούρνο χωρίς πολλά λιπαρά (ελαιόλαδο) και το βράσιμο.
2. Ο έλεγχος της κατανάλωσης καφεΐνης
Ο καφές αυξάνει μεν την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα λιπιδίων και χοληστερίνης στο αίμα, όταν η ημερήσια κατανάλωση καφέ είναι αυξημένη (ξεπερνά τα 4-5 φλιτζάνια ημερησίως), αφετέρου δεν είναι όλα τα είδη καφέ που προκαλούν τα συγκεκριμένα προβλήματα. Φαίνεται ότι η αύξηση των λιπιδίων στο αίμα προκαλείται από συγκεκριμένα συστατικά του καφέ, την καφεστόλη και την καβεόλη, τα οποία όμως συγκρατούνται στο φίλτρο όταν ο καφές είναι φιλτραρισμένος. Έτσι πρέπει να καταναλώνουμε λογική ποσότητα και κατά προτίμηση φιλτραρισμένο καφέ όπως γαλλικό, εσπρέσο (σε σχέση με φραπέ και ελληνικό).
3. Ο έλεγχος της κατανάλωσης αλκοόλ
Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, πέραν των άλλων προβλημάτων, σχετίζεται με αυξημένη αρτηριακή πίεση και αγγειακές δυσλειτουργίες. Εντούτοις, η ήπια και ελεγχόμενη κατανάλωση συγκεκριμένων αλκοολούχων ποτών (κρασιού 1-2 ποτήρια, μέχρι τέσσερις φορές την εβδομάδα π.χ.) φαίνεται ότι σχετίζεται με την καλύτερη λειτουργία της καρδιάς και των αγγείων. Τέτοια ποτά είναι το κόκκινο κρασί και η μπίρα, που περιέχουν μια σειρά από ισχυρότατες αντιοξειδωτικές ουσίες, οι οποίες προστατεύουν από την δημιουργία δυσάρεστων για τον οργανισμό αρτηριοσκληρωτικών καταστάσεων. Παράλληλα, η μπίρα αποτελεί μία σημαντική πηγή βιταμίνης Β6 και φυλικού οξέος (ρυθμίζουν στον οργανισμό μας τα επίπεδα μιας ουσίας, που έχει σήμερα αποδειχτεί ότι αποτελεί ένα σημαντικότατο παράγοντα κινδύνου για τη δημιουργία στεφανιαίας νόσου όταν είναι υψηλά, την ομοκυστεΐνη που προκαλεί βλάβες στα αγγεία, όπως αλλοίωση της δομής του ενδοθηλίου των αγγείων, αύξηση παραγόντων που προκαλούν θρόμβωση κ.α.).
4. Ελεύθερες Ρίζες – Αντιοξειδωτικά και προστασία της καρδιάς και των αγγείων
Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από πληθώρα επιβαρυντικών για την υγεία παραγόντων, οι οποίοι είναι στενά συνδεδεμένοι με πολλές από τις καθημερινές δραστηριότητες και παρέχουν στον οργανισμό μας μεγάλο αριθμό ελευθέρων ριζών. Παράγοντες που αυξάνουν τις ελεύθερες ρίζες προκαλώντας οξειδωτικό στρες είναι: η κακή διατροφή, το κάπνισμα, το άγχος, τα οινοπνευματώδη ποτά, τα φάρμακα, η βαριά σωματική άσκηση, η ηλιακή ακτινοβολία , οι τοξικές ουσίες κ.ά.
Οι ελεύθερες ρίζες αποτελούν φορτισμένα αρνητικά άτομα ή μόρια, τα οποία είναι ιδιαίτερα επιβλαβή για τα κύτταρα. Τα τελευταία χρόνια έχει επιστημονικά αποδειχτεί ότι υπάρχει ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα στις ελεύθερες ρίζες και την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Οι ελεύθερες ρίζες, αν δεν αδρανοποιηθούν προκαλούν βλάβη στις κυτταρικές μεμβράνες ακόμη και στην δομή του DNA, πράγμα καταστροφικό για την υγεία. Οι ελεύθερες ρίζες ενοχοποιούνται για αρτηριοσκλήρωση, καταρράκτη, νόσο του Αlzheimer, ρευματοπάθειες, διαβήτη, καρκίνο και άλλες ασθένειες. Η προστασία επιτυγχάνεται μέσω της κατανάλωσης τροφών που περιέχουν τις λεγόμενες αντιοξειδωτικές ουσίες, οι οποίες έχουν την ιδιότητα να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες. Τα αντιοξειδωτικά μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη των καρδιακών παθήσεων και του καρκίνου, να μειώσουν την πίεση του αίματος και να συμβάλλουν στην αντιγήρανση. Τροφές που θεωρούνται «θαυματουργές», αφού…προστατεύουν την καρδιά μας μέσω των αντιοξειδωτικών που μας προσφέρουν είναι:
ΕΛΑΙΑ
– Ελαιόλαδο: Η ελιά, το ιερό δέντρο της θεάς Αθηνάς, για χιλιάδες χρόνια αποτελεί την κύρια τροφή των Ελλήνων. Ο Όμηρος χαρακτηρίζει το ελαιόλαδο ως «ατόφιο υγρό χρυσάφι». Ο ευεργετικός ρόλος του ελαιολάδου στην υγεία είναι τεράστιος. Το «σκουαλένιο» που περιέχει, έχει αποδειχθεί πειραματικά, ότι αναστέλλει ή ελαττώνει την εμφάνιση του καρκίνου του δέρματος, εντέρου και πνεύμονος. Η β-σιτοστερόλη έχει ισχυρή προστατευτική δράση κατά του καρκίνου του προστάτη. Οι πολυφαινόλες στο ελαιόλαδο δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες και παρεμποδίζουν οξειδωτικές διεργασίες, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν πολλούς τύπους καρκίνων. Το ελαιόλαδο προφυλάσσει από την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων, εγκεφαλικών επεισοδίων, αρτηριοσκλήρυνσης, ασθένειες του ήπατος και άλλων ασθενειών. Το ελαιόλαδο ενδείκνυται και για το τηγάνισμα των τροφών, παρά τα όσα αντίθετα κατά καιρούς αναφέρονται. Χρησιμοποιείτε το ελαιόλαδο ως το κύριο λάδι στη διατροφή σας. Περιέχει μονοακόρεστα λιπαρά που μειώνουν την LDL (κακή χοληστερόλη). Το ελαιόλαδο έχει θετική επίδραση στα τοιχώματα των αγγείων εμποδίζοντας την αρτηριοσκλήρωση. Προσοχή όμως: είναι πλούσιο σε θερμίδες, γι’ αυτό και πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο! (1 κουταλιά σούπας 15γρ.έχει 135 θερμίδες).
ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ
Η ήπια κατανάλωση αλκοόλ μαζί με έναν υγιή τρόπο ζωής, σύμφωνα με έρευνα, τα στοιχεία της οποίας δημοσιεύονται στο επιστημονικό έντυπο European Heart Journal, έχει ευεργετικές δράσεις για την καρδία και είναι η καλύτερη συνταγή για μακροζωία. Κόκκινο κυρίως και λευκό κρασί, μπύρα, όπως αναφερθήκαμε προηγουμένως. Το κόκκινο κρασί είναι μια πλούσια πηγή βιολογικά ενεργών φυτοχημικών ουσιών, οι οποίες περιέχονται μέσα στα φυτά και μέσα στα φρούτα, τα λαχανικά και το τσάι. Ιδιαίτερα το κρασί, περιέχει αξιόλογες ποσότητες πολυφαινολών μέσα στις οποίες περιλαμβάνονται οι κατεχίνες και η ρεσβερατρόλη, (gallic acid, tannic acid, morin, quercertin, rutin). Η ρεσβερατρόλη και οι κατεχίνες έχουν αντι-οξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες. Οι ουσίες αυτές ανήκουν στην ευρύτερη οικογένεια των πολυφαινολών. Οι ειδικοί λένε ότι συνετή κατανάλωση αλκοόλ κάνουν οι άνδρες που πίνουν 2-3 ποτά ημερησίως και οι γυναίκες που πίνουν 1-2 ποτά ημερησίως.
Ορισμένες έρευνες υποδεικνύουν το κόκκινο κρασί ως ιδιαίτερα προστατευτικό παράγοντα εναντίον της στεφανιαίας νόσου. Ωστόσο, και άλλες υγιεινές συνήθειες των ατόμων που πίνουν κόκκινο κρασί μπορεί να ευθύνονται, εν μέρει, για το αποτέλεσμα. Ένα ποτό ισοδυναμεί με ένα ποτηράκι κρασί ή ένα ποτήρι μπίρα ή ένα «σφηνάκι» από τα «δυνατά» ποτά. Τα οφέλη της συστηματικής καταναλώσεως οινοπνευματωδών ποτών αφορούν άτομα ηλικίας άνω των 45 ετών. Ειδικά, όμως, για τη μείωση του κινδύνου αναπτύξεως εγκεφαλικού επεισοδίου, η αμερικανική Εθνική Εταιρεία Εγκεφαλικών συνιστά κατανάλωση μόνον 1-2 ποτών την ημέρα και από άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών.
ΦΡΟΥΤΑ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ
Καρότο, κολοκύθα, σπανάκι, μπρόκολο, πιπεριά, κρεμμύδι, μωβ λάχανο, ντομάτα. είναι πλούσια σε διατροφικές ίνες και σημαντική πηγή αντιοξειδωτικών, ορισμένων βιταμινών Β και ανόργανων αλάτων, όπως κάλιο, μαγνήσιο κ.ά. Είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, μέταλλα, βιταμίνες καθώς επίσης και σε θεραπευτικές αντιοξειδωτικές ουσίες.
Εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, μανταρίνια, γκρέιπφρουτ κ.ά.), φραγκοστάφυλα, φράουλες, μάνγκο, βατόμουρα, μούρα, σταφύλια (περιέχουν την «ρεσβερατρόλη» με αντιοξειδωτική και ισχυρή αντικαρκινική δράση), ακτινίδια, φλοιός μήλου, ρόδι. Τα αντιοξειδωτικά τους, οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία που περιέχουν τα φρούτα και τα λαχανικά, καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες. Επιλέγετε περισσότερο τα φρούτα με έντονα χρώματα όπως φράουλες, μούρα, πεπόνι, καρπούζι, ροδάκινα κ.τ.λ. γιατί είναι πολύ πλούσια σε αντιοξειδωτικά στοιχεία. Τα εσπεριδοειδή και τα ακτινίδια είναι επίσης φρούτα που προστατεύουν την καρδιά, γιατί είναι πλούσια σε βιταμίνη C. Να προτιμάτε λαχανικά με ποικιλία χρωμάτων, π.χ. κόκκινη – κίτρινη πιπεριά, καρότο, μπρόκολο κ.τ.λ. Η ντομάτα ξεχωρίζει ανάμεσα στα λαχανικά, γιατί περιέχει τη λυκοπίνη, ένα αντιοξειδωτικό συστατικό με έντονες θεραπευτικές ιδιότητες. Όταν η ντομάτα είναι μαγειρεμένη, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με λίγο ελαιόλαδο, απορροφάται πολύ καλύτερα η λυκοπίνη (π.χ. οι σπιτικές σάλτσες ντομάτας για μακαρόνια, γιαχνί, ντοματοπολτός, κέτσαπ).
ΟΣΠΡΙΑ
Τα όσπρια αποτελούν μια πολύ καλή πηγή πρωτεϊνών. Περιέχουν ένα είδος φυτικών ινών -τις μη διαλυτές φυτικές ίνες- που μειώνουν την κακή (LDL) χοληστερόλη, ελαττώνοντας έτσι τον κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις. Τα όσπρια είναι πλούσια σε φυτικό οξύ, το οποίο είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό που μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του καρκίνου μαστού, εντέρων, ήπατος και προστάτη. Τα όσπρια έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Ανεξάρτητα από το είδος τους, τα όσπρια είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, κάλιο, φολικό οξύ, σίδηρο και μαγνήσιο.
ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΟΛΙΚΗΣ ΑΛΕΣΗΣ
Το ψωμί τα δημητριακά, τα ζυμαρικά και το ρύζι, είναι σημαντικές πηγές σύνθετων υδατανθράκων, βιταμινών, ανόργανων αλάτων και ινών. Οι δίαιτες που είναι πλούσιες σε αυτά τα προϊόντα ολικής αλέσεως, τείνουν να είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και κεκορεσμένα λιπαρά, και σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων κατά 30% αν καταναλώνουμε 2,5 μερίδες (1 μερίδα = ένα μικρό μπολ), εν σχέση με αυτούς που καταναλώνουν μόνον 1 μερίδα ημερησίως.
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ
Οι ξηροί καρποί είναι μια πολύ καλή πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, καθώς επίσης και της βιταμίνης Ε. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι περιέχουν επίσης και ποικιλία άλλων φυτοθρεπτικών συστατικών, που έχουν δυνατή αντιοξειδωτική δράση. Επίσης, είναι ιδιαίτερα πλούσιοι σε αργινίνη (βοηθά τις αρτηρίες και άλλα αιμοφόρα αγγεία να χαλαρώσουν και να διασταλούν) και μπορούν να βοηθήσουν να μειωθεί η φλεγμονή των αρτηριών. H κατανάλωσή τους σε μέτριες ποσότητες, δηλαδή την ποσότητα που περιέχεται σε μια μικρή χούφτα που ισοδυναμεί με 28 έως 56 γραμμάρια, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της κακής χοληστερόλης και στην προστασία της καρδιάς (το 80% των ξηρών καρπών είναι φυτικό λίπος και δεν περιέχουν χοληστερίνη).
Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, η βιταμίνη Ε και οι φυτικές ίνες, των ξηρών καρπών, φαίνεται να έχουν ωφέλιμο ρόλο όχι μόνο εναντίον της αθηρωμάτωσης και απόφραξης των στεφανιαίων αρτηριών της καρδίας, αλλά και για την πρόληψη των αρρυθμιών. Οι ξηροί καρποί είναι μια από τις καλύτερες φυτικές πηγές των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων που έχουμε στη διάθεση μας.
Οι ξηροί καρποί είναι καλύτερο να καταναλώνονται στην ωμή, ακατέργαστη μορφή τους. Προτιμήστε αμύγδαλα, καρύδια, φουντούκια κ.τ.λ. χωρίς αλάτι. Οι σπόροι, όπως λιναρόσπορος, κολοκυθόσπορος και ηλιόσπορος μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σαλάτες, σε δημητριακά προγεύματος και μπορείτε να τους βρείτε σε πολύσπορα ψωμιά.
ΒΟΤΑΝΑ
Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, τα βότανα έχουν παίξει ζωτικό ρόλο στην πρακτική ιατρική πολλών πολιτισμών. Αποτελούν έναν εναλλακτικό τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων υγείας, με θετικά αποτελέσματα.
– Crataegus Oxyacantha (ασπραγκαθιά, λευκάκανθος) για τις σημαντικές θεραπευτικές του ιδιότητες, αναγνωρισμένες από όλους και κυρίως για τη δράση του επί του καρδιακού μυός.
– Κράταιγος (ρυθμιστικό της καρδιάς, το οποίο έχει αργή δράση). Αυξάνει τον τόνο του μυοκαρδίου και κυρίως της αριστερής πλευράς της καρδιάς. Έχει ηρεμιστικά αποτελέσματα σε όλους τους καρδιακούς πόνους. Ενδείκνυται για καρδιακή ανεπάρκεια και όλα τα συνυφασμένα συμπτώματα. Οι ιδιότητες αυτές καθιστούν τον Κράταιγο απαραίτητο σε πολλές καρδιακές παθήσεις, είτε αυτές είναι κρίσεις στηθάγχης, είτε επιπλοκές εμφράγματος του μυοκαρδίου, είτε απλώς εκφυλισμός που οφείλεται στην προχωρημένη ηλικία του ασθενούς.
– Τσάι του βουνού (έντονη αντιοξειδωτική ιδιότητα – περιέχει αντιοξειδωτικά φλαβονοειδή που έχει αποδειχθεί ότι εμποδίζουν την συγκόλληση αιμοπεταλίων και κατ’ επέκταση την δημιουργία θρόμβου).
– Πιπερόριζα (αντιθρομβωτικές, αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες). Η πιπερόριζα, καθώς βοηθά στην ομαλή κυκλοφορία του αίματος, μπορεί να ρίξει την αρτηριακή πίεση.
– Αγριοτριανταφυλλιά (Rosa canina): άνθη, τα οποία όταν χαμηλώνουν τις εντάσεις σώματος και εγκεφάλου μας εφοδιάζουν με μπόλικη βιταμίνη C.
– Olea Europaea Buds (Olive – Ελιά): Υποτασική και αρτηριακή αντισκληρωτική δράση. Βοηθά στην ομαλοποίηση των επιπέδων της χοληστερίνης του αίματος. Ενδείκνυται σε αρτηριοσκλήρωση και υπόταση.
– Σαφράν (ο γνωστός σε όλους μας κρόκος): φαίνεται να είναι ένας πραγματικός «φίλος» της καρδιάς. Φροντίζει την καλή υγεία των κυττάρων, έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και δεν είναι καθόλου τοξικός. Οι επιστήμονες κάνουν λόγο για αντι-θρομβωτική, αντικαρκινική και νευροπροστατευτική δράση του κρόκου.
– Δεντρολίβανο (διεγείρει τη λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος). Ως αντιοξειδωτικό, ισχυροποιεί το ανοσοποιητικό, βοηθά σε περιπτώσεις αρτηριοσκλήρυνσης και τονώνει τη λειτουργία της καρδιάς. Επιπλέον, είναι διεγερτικό της κυκλοφορίας του αίματος και ενδείκνυται για περιπτώσεις ατονίας, υπερκόπωσης και εξάντλησης.
– Μελισσόχορτο (μπορεί να ηρεμεί τις νευρικές ταχυκαρδίες λόγω της επίδρασης του στην καρδιά, αλλά και να μειώνει την υπέρταση). Το Μελισσόχορτο είναι δραστικό για τον εγκέφαλο, δυναμώνοντας τη μνήμη.
– Κανέλα (ρίχνει τη χοληστερόλη). Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι περιέχει το έλαιο cinnamaldehyde, το οποίο -όπως έχουν δείξει οι επιστημονικές μελέτες- εμποδίζει τη συσσώρευση αιμοπεταλίων και μειώνει τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, προφυλάγοντας τον οργανισμό από καρδιαγγειακά νοσήματα.
ΛΙΠΑΡΑ ΨΑΡΙΑ
Τα λιπαρά ψάρια είναι η καλύτερη πηγή των Ω-3 λιπαρών οξέων, που είναι απαραίτητα για τον οργανισμό. Τα Ω-3 λιπαρά βοηθούν στη ρύθμιση της πίεσης και έχουν αντιθρομβωτικές ιδιότητες (δηλ. εμποδίζουν το πήξη του αίματος και την δημιουργία θρόμβων, που μπορεί να οδηγήσει σε φράξιμο αρτηρίας και διακοπή στην κυκλοφορία). Επίσης, έχουν αντιφλεγμονώδη δράση. Προστατεύουν τις αρτηρίες από τη φλεγμονή που οδηγεί στην αρτηριοσκλήρυνση. Να καταναλώνονται 2-3 φορές την βδομάδα. Λιπαρά ψάρια: σολομός, τσιπούρα, σκουμπρί, σαρδέλες, πέστροφα και ρέγκα. Επιλέξτε φρέσκα ή κατεψυγμένα, όχι όμως αλατισμένα. Κατανάλωση ψαριών 2 -3 φορές την εβδομάδα
ΚΡΕΜΜΥΔΙ ΚΑΙ ΣΚΟΡΔΟ
Εμπλουτίστε τα γεύματα σας με κρεμμύδι (π.χ. φρέσκο, κόκκινο), σκόρδο ή πράσα, που όλα είναι συνδεδεμένα με την υγεία της καρδιάς. Όλα αυτά εμποδίζουν την οξείδωση της LDL «κακής χοληστερόλης» και έτσι δεν επιτρέπουν να κολλήσει στα αρτηριακά τοιχώματα. Το σκόρδο περιέχει περίπου 200 ενεργά συστατικά, τα οποία μειώνουν τη χοληστερόλη, εμποδίζουν τη θρόμβωση και μειώνουν τον κίνδυνο για έμφραγμα. Μελέτες έδειξαν ότι το σκόρδο συμβάλλει στην υγεία της καρδιάς ελαττώνοντας την χοληστερίνη, την αρτηριακή πίεση και τα τριγλυκερίδια. Άλλες μελέτες έδειξαν ότι τρώγοντας τακτικά σκόρδο, μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του καρκίνου.
ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Σύμφωνα με τις έρευνες, όσοι δεν αθλούνται διατρέχουν δύο φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν από στεφανιαία νόσο σε σύγκριση με όσους αθλούνται συστηματικά Ο συνδυασμός υγιεινής διατροφής και σωματικής δραστηριότητας βοηθά στην ισορροπία μεταξύ της πρόσληψης ενέργειας και ενεργειακής κατανάλωσης, στην διατήρηση του φυσιολογικού βάρους.
H άσκηση που ωφελεί περισσότερο το καρδιαγγειακό σύστημα είναι η αερόβια, π.χ., το περπάτημα, το τρέξιμο, το ποδήλατο, το κολύμπι, το μπάσκετ, το ποδόσφαιρο, το τένις και ο χορός. Η αερόβια άσκηση βοηθά στην αύξηση της «καλής» χοληστερίνης (HDL) και στη μείωση της «κακής» (LDL), γεγονός που προφυλάσσει τα αγγεία από την αρτηριοσκλήρυνση. Βελτιώνει την ελαστικότητα των αγγείων. Τονώνει την κυκλοφορία του αίματος. Ρυθμίζει τυχόν μικρές αυξήσεις της πίεσης. Ελαττώνει την πιθανή τάση του οργανισμού για θρομβώσεις. Προστατεύει τους υγιείς ενηλίκους από την εκδήλωση νόσων. H ωφέλεια από την άσκηση είναι σημαντική και σε πάσχοντες (π.χ., από διαβήτη, υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, στεφανιαία νόσο), αρκεί να έχει σχεδιαστεί από τον ειδικό το κατάλληλο πρόγραμμα, ανάλογα με το είδος και τη βαρύτητα της πάθησης. Είναι απολύτως αναγκαίος ο ιατρικός έλεγχος πριν ξεκινήσετε ένα πρόγραμμα γυμναστικής, για τον αποκλεισμό παθολογικών προβλημάτων.
ΤΙ ΑΛΛΟ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ
Μειώστε τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα αποφεύγοντας αυτές της τροφές:
– πίτες και γλυκά (πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά οξέα)
-σάλτσες και σος
βούτυρο (ζωικό λίπος)
λαρδί, ή άλλα υδρογονωμένα φυτικά λιπαρά ή κορεσμένα λιπαρά
τυρί, κρέμες
κέικ και μπισκότα φτιαγμένα με βούτυρο
Ο περιορισμός των τροφών με αυξημένη περιεκτικότητα σε χοληστερόλη και κορεσμένα λιπαρά οξέα, τα οποία περιέχονται κυρίως στα κόκκινα κρέατα, σάλτσες, και επεξεργασμένες τροφές (σοκολάτα, παγωτά και μαργαρίνες) είναι απαραίτητος. Αντίθετα προτείνεται η αύξηση της πρόσληψης τροφών με μεγάλη περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και Ω-3 λιπαρά οξέα (παχιά ψάρια όπως σαρδέλα, κολιός, σολομός κ.λπ.
– Αυγά: Σήμερα, οι ειδικοί συνιστούν σε όσους έχουν υψηλή χοληστερίνη να μην τρώνε περισσότερα από 1-3 αυγά την εβδομάδα. Εάν έχετε πρόβλημα με τη χοληστερίνη σας, ρωτήστε το γιατρό σας πόσα αυγά μπορείτε να τρώτε την εβδομάδα. Μην ξεχνάτε επίσης τα αυγά που χρησιμοποιείτε στο μαγείρεμα ή «κρύβονται» σε γλυκίσματα και σε έτοιμα τρόφιμα.
– Έτοιμα και προτηγανισμένα τρόφιμα: Για την παρασκευή αυτών των τροφίμων (μπισκότα, κράκερ, γλυκίσματα, προτηγανισμένες πατάτες), χρησιμοποιούνται υδρογονωμένα έλαια (τρανς λιπαρά). Τα έλαια αυτά παράγονται από τη διαδικασία υδρογόνωσης των φυτικών λαδιών και αναφέρονται στις ετικέτες των τροφίμων ως «υδρογονωμένα». Οι έρευνες δείχνουν ότι τα τρανς λιπαρά ανεβάζουν την «κακή» χοληστερίνη (LDL) και μειώνουν την «καλή» (HDL). Θεωρούνται επιβλαβή για το καρδιαγγειακό σύστημα, γι’ αυτό αποφεύγετε την κατανάλωσή τους. Επίσης, πρέπει να προσθέσουμε ότι, όταν οι προτηγανισμένες πατάτες τηγανίζονται σε σπορέλαιο, το οποίο χρησιμοποιείται για δεκάδες τηγανίσματα, τότε δημιουργούνται υπεροξειδωμένα λιπαρά.. Αυτός ο κίνδυνος δεν υπάρχει όταν τηγανίζετε τις πατάτες σε λάδι ελιάς, ακόμη και αν χρησιμοποιείτε το ίδιο λάδι για να ξανατηγανίσετε..
– Η κατανάλωση ζάχαρης: (π.χ. γλυκόζη, φρουκτόζη, σακχαρόζη), δε σχετίζεται άμεσα με τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, αλλά πολλές τροφές πλούσιες σε ζάχαρη έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες, έχουν δηλαδή υψηλή ενεργειακή πυκνότητα, η οποία μπορεί να συντελέσει στην παχυσαρκία και το υπερβολικό βάρος.
– Γλυκαιμικός δείκτης: οι τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη (πατάτες, άσπρο ψωμί, ζάχαρη, γλυκά) προκαλούν καταπόνηση στο πάγκρεας, που καλείται να εκκρίνει μεγάλες ποσότητες ινσουλίνης, περισσότερες από όσο πραγματικά είναι αναγκαίο για να καούν οι υδατάνθρακες. Αποτέλεσμα αυτού είναι, η γλυκόζη στο αίμα καίγεται πολύ γρήγορα και παράλληλα περισσεύει η ινσουλίνη, με αποτέλεσμα να κάνουμε υπογλυκαιμία. Δηλαδή πεινάμε ξανά πολύ σύντομα μετά από μισή ή μία ώρα από την κατανάλωση των ευκολοαπορροφήτων υδατανθράκων. Μπαίνουμε έτσι στον φαύλο κύκλο της αντιδραστικής υπογλυκαιμίας. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τις τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (όσπρια, μαύρο ψωμί κ.ά.), που κρατούν σταθερά τα επίπεδα της γλυκόζης» στο αίμα. Τα γλυκά απαγορεύονται τελείως σε καθημερινή βάση.
– Οι υψηλές προσλήψεις άλατος σχετίζονται με υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση): να αποφύγετε υπερβολικές ποσότητες αλμυρών τροφών. Αντικαταστήστε το αλάτι στο μαγείρεμα με βότανα και μυρωδικά για να δώσετε γεύση στο φαγητό σας.
– Το Νερό βρύσης: η χλωρίωση, όπως είναι γνωστό, χρησιμοποιείται στο πόσιμο νερό για να σκοτώσει ορισμένα επικίνδυνα μικρόβια, όπως είναι το E-coli, παράλληλα όμως έχει την ικανότητα να προκαλέσει σοβαρή ζημία στα αιμοφόρα αγγεία λόγω της υψηλής οξείδωσης που δημιουργείται στο αίμα όταν το χλώριο έλθει σε επαφή με την χοληστερίνη. Κάτι παρόμοιο όμως μπορεί να αποφευχθεί εύκολα, με την χρησιμοποίηση ειδικού φίλτρου για την αφαίρεση του χλωρίου από το πόσιμο νερό, μετά την σχετική επενέργεια της για τον καθαρισμό των μικροβίων από αυτό.
– Καθιστική ζωή: αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, κυρίως γιατί αποδυναμώνει το μυοκάρδιο συμβάλλοντας έτσι στη σκλήρυνση των αγγείων. Κάνετε εδώ και χρόνια δουλειά γραφείου, χρησιμοποιείτε το αυτοκίνητό σας για να μετακινηθείτε και στο σπίτι όταν γυρίζετε η κύρια δραστηριότητά σας είναι να βλέπετε τηλεόραση, τότε πρέπει να λάβετε τα μέτρα σας. Όταν δεν υπάρχει ο χρόνος για να ξεκινήσετε ένα πρόγραμμα συστηματικής άσκησης σε κάποιο γυμναστήριο, μπορείτε, υιοθετώντας ορισμένες καθημερινές δραστηριότητες (μικρές διαδρομές περπατήματος, σκάλες κτλ), όπως επίσης μπορείτε τον χρόνο που βλέπετε τηλεόραση, να τον χρησιμοποιήσετε επωφελώς, αν βάλετε ένα όργανο γυμναστικής (π.χ. διάδρομο) μπροστά στην τηλεόραση και το χρησιμοποιείτε στον χρόνο που βλέπετε τηλεόραση.
– Στρες: οι επιπτώσεις του στρες πάνω στο πολύτιμο όργανο που λέγεται καρδιά, περιγράφονται από τον καρδιοχειρουργό Κρίστιαν Μπάρναρντ, σε ένα από τα τελευταία βιβλία του: «Με το στρες η αρτηριακή πίεση αυξάνεται, με αποτέλεσμα να επιταχύνεται έτσι ο ρυθμός της καρδιάς, η οποία καταπονείται για να στείλει το αίμα προς τους υπερτονικούς μυς. Στο άτομο όμως που βιώνει διαρκώς υψηλό στρες, ο οργανισμός του βρίσκεται μονίμως στη κατάσταση αυτή, δηλαδή μονίμως σε φάση συναγερμού. Ο Δρ. Κρίστιαν Μπάρναρντ προτείνει μια αποτελεσματική άσκηση χαλάρωσης κατά του στρες, της «διανοητικής χαλάρωσης», η οποία επιφέρει και ευεργετικά αποτελέσματα στο κορμί. Πάρτε μια αναπαυτική στάση στο κρεβάτι. Κλείστε τα μάτια και φανταστείτε ένα γνωστό μέρος, που αντιπροσωπεύει για σας το ιδεώδες (στην άκρη της θάλασσας, στο βουνό, στον κήπο). Φανταστείτε στη συνέχεια πως ακούτε τους ήχους, νιώθετε τις μυρωδιές και αισθάνεστε την ηρεμία και τη γαλήνη του τοπίου. Μείνετε έτσι για πέντε λεπτά και απολαύστε νοερά αυτό το ιδανικό καταφύγιο.
– Πνευματική υγεία: Αφιερώστε κάποιο χρόνο ημερησίως για διαλογισμό και / ή προσευχή. Παρακολουθήστε μια πνευματική ή θρησκευτική σύσκεψη. Διαβάστε ένα πνευματικό βιβλίο. Επιλέξτε το προσωπικό εκείνο χαρακτηριστικό που έχει αξία για εσάς (λ.χ. υπομονή, ικανότητα να συγχωρείτε ή να αισθάνεστε ευσπλαχνία) και καλλιεργήστε το. Βρείτε φόρμουλες για διαλογισμό και προσευχή. Κάντε το προσωπικό σας ημερολόγιο. Γράψτε σε αυτό καθημερινά έναν απολογισμό της ημέρας που πέρασε. Μη διστάσετε να αναφέρετε σ’ αυτό τα συναισθήματά σας, τις σκέψεις σας και τις δραστηριότητες της κάθε μεμονωμένης ημέρας. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στην Επιθεώρηση της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της αρτηριοσκλήρυνσης και σημαντική βελτίωση στα τοιχώματα των αρτηριών των εθελοντών, γεγονός που «μεταφράζεται» σε ελάττωση του κινδύνου καρδιακής προσβολής κατά 11%.
– Θυμός: οι ειδικοί είναι σίγουροι πλέον ότι η μεγάλη ένταση και ο θυμός σχετίζονται με την πρόκληση καρδιακών επεισοδίων, κρίσεις υπέρτασης, ενώ ο κίνδυνος αυτός πολλαπλασιάζεται όταν το άτομο έχει ήδη πρόβλημα καρδιάς. Το γέλιο μπορεί να είναι το καλύτερο «φάρμακο» εξουδετέρωσης του θυμού
– Κατάθλιψη: τελευταία πολλές ανακοινώσεις που έγιναν σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια, συνδέουν την κατάθλιψη με την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου. Η σχέση κατάθλιψης – καρδιοπάθειας μελετήθηκε και στην Α’ Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, από τον καθηγητή καρδιολογίας Χριστόδουλο Στεφανάδη και τους συνεργάτες του. Οι καταθλιπτικοί έχουν μέχρι και 4 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να πάθουν έμφραγμα μυοκαρδίου. Ένας στους 4 ασθενείς με έμφραγμα, εμφανίζει σοβαρής μορφής κατάθλιψη. Δύο στους 3 εμφραγματίες εμφανίζουν συμπτώματα ήπιας κατάθλιψης. Η παρουσία κατάθλιψης συνδέεται με αυξημένη επίπτωση στεφανιαίων συνδρόμων (οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου ή ασταθή στηθάγχη), καθώς και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Το τζόκινγκ, το περπάτημα, το ποδήλατο, το κολύμπι κ.ά. είναι χρήσιμα «εργαλεία» στην πρόληψη αλλά και στην αντιμετώπιση κάθε μορφής κατάθλιψης. Κυρίως γιατί η άσκηση υποχρεώνει τον εγκέφαλο να παράγει ενδορφίνες, δηλαδή ουσίες που προκαλούν ευφορία και επιπλέον οι ασκήσεις αυτές συμβάλλουν και στην καλή λειτουργία της καρδιάς. Πρόσφατα ερευνητές από το ίδρυμα Μπέκαμ στο Ιλινόις, μελετώντας άτομα με ήπια αλλά και πιο βαριάς μορφής κατάθλιψη, διαπίστωσαν ότι οι πάσχοντες που συνήθιζαν να κάνουν κάθε μέρα έναν περίπατο για 15-20 λεπτά, σταδιακά παρουσίαζαν βελτιωμένη ψυχική διάθεση, ενώ η σύντομη αυτή βόλτα είχε επίσης θετική επίδραση στη μείωση της χοληστερίνης και γενικότερα στο καρδιαγγειακό τους σύστημα.
– Ύπνος: ο ανεπαρκής ύπνος αυξάνει τον κίνδυνο εμφράγματος. Αποφύγετε την έντονη σωματική δραστηριότητα πριν από τον ύπνο, γιατί έτσι ενεργοποιείται το νευρικό σύστημα την ώρα που κανονικά πρέπει να χαλαρώνει. Δύο ώρες προτού πάτε για ύπνο κρατηθείτε μακριά από στρεσογόνες σκέψεις και εργασίες, ακούστε απαλή μουσική, διαβάστε κάτι «ελαφρύ» ή κάντε ένα ζεστό ντους με 4-5 σταγόνες αιθέριο έλαιο από λεβάντα.
Το φαγητό είναι μία ευχάριστη απασχόληση. Το να καθόμαστε στο τραπέζι για φαγητό και να μοιραζόμαστε τη στιγμή αυτή με την οικογένεια και τους φίλους, κάνει το φαγητό απόλαυση. Διευκολύνει επίσης την επιλογή μιας μεγαλύτερης ποικιλίας στη διατροφή, σε αντίθεση με καταστάσεις όπου η τροφή καταναλώνεται βιαστικά και αντιμετωπίζεται απλά ως το απαραίτητο καύσιμο. Εν τέλει, η γαστρονομία είναι η τέχνη του καλού γούστου, η διατροφή είναι η επιστήμη του καλού φαγητού.
Δρ. Ματίνα Χρονοπούλου