Πλησιάζει η μεγάλη γιορτή των Χριστουγέννων.  Πολλά σπίτια θα μοσχοβολήσουν εφέτος με χριστόψωμα και χριστουγεννιάτικες λιχουδιες. Τα πολύχρωμα φωτά το χαμόγελο στα πρόσωπα των παιδιών, η ασταμάτητη κίνηση των ανθρώπων. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ευχάριστα συναισθήματα, αγάπη, ελπίδα, ενθουσιασμό.  Η εορταστική ατμόσφαιρα είναι έκδηλη παντού.

Τα Χριστούγεννα ήταν αρχικά μία κινητή γιορτή που εορταζόταν σε πολλές διαφορετικές στιγμές κατά τη διάρκεια του έτους.

Η επιλογή της 25ης Δεκεμβρίου έγινε από τον Πάπα Ιούλιο τον Α, τον 4ο μ.Χ. αιώνα επειδή η συγκεκριμένη ημερομηνία συνέπεφτε με τα ειδωλολατρικά τελετουργικά για το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, ή την Επιστροφή του Ηλίου. Η πρόθεσή του ήταν να αντικατασταθεί ο ειδωλολατρικός εορτασμός από τον Χριστιανικό.

Το 1752, αφαιρέθηκαν 11 ημέρες από το έτος, όταν έγινε η αλλαγή από το Ιουλιανό στο Γρηγοριανό ημερολόγιο. Κατά συνέπεια, η ημερομηνία της 25ης Δεκεμβρίου μετακινήθηκε κατά 11 ημέρες.

Κάποια τμήματα της Χριστιανικής εκκλησίας, οι λεγόμενοι παλαιοημερολογίτες, γιορτάζουν ακόμα και σήμερα τα Χριστούγεννα στις 7 Ιανουαρίου (25 Δεκεμβρίου με το Ιουλιανό ημερολόγιο).Πολλές από τις παραδόσεις που συνδέονται με τα Χριστούγεννα (ανταλλαγή δώρων, στολισμοί, κάλαντα, Χριστουγεννιάτικο δέντρο) έχουν τις ρίζες τους σε παλαιότερες θρησκείες

Στην Ελλάδα μιλάμε για τις «Γιορτές» κι αναφερόμαστε στην εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων (Θεοφάνεια).

Παραδοσιακά η περίοδος αυτή διαρκεί 12 μέρες και υπάρχουν πολλά έθιμα συνδεδεμένα με αυτή, άλλα πολύ παλιά κι άλλα σχετικά πρόσφατα, όπως το στόλισμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου και η γαλοπούλα στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι.

Χριστουγεννιάτικα έθιμα -Την περίοδο των Χριστουγέννων τα σπίτια στολίζονταν με κλαδιά μυρτιάς και κουμαριάς. Την παραμονή των Χριστουγέννων οι γυναίκες έφτιαχναν μπομπότα και Χριστόψωμο, διακοσμημένο με το σχήμα μιας σφραγίδας σαν σταυρό στη μέση, με καρύδια και αμύγδαλα, και με πέντε απολήξεις που συμβόλιζαν το χέρι του Χριστού. Όταν επέστρεφε η οικογένεια στο σπίτι μετά η Χριστουγεννιάτικη λειτουργία, ο νοικοκύρης έβαζε το Χριστόψωμο πάνω απ’ τη φωτιά, του έριχνε τρεις σταγόνες λάδι και έλεγε «Χριστός γεννιέται, το φως αξαίνει». Η έκφραση αυτή εκτός από ποιητική είναι και κυριολεκτική, μιας και η νύχτα της 25ης Δεκεμβρίου είναι η μεγαλύτερη του χρόνου, και από την επομένη η μέρα αρχίζει να μεγαλώνει. Έκοβαν μετά όλοι από ένα κομμάτι Χριστόψωμο και όσο έμενε το έδιναν στα οικόσιτα ζώα, γιατί ο χριστός γεννήθηκε μέσα σε στάβλο με ζώα.

Η σύγχρονη ζωή και οι νέοι τρόποι επικοινωνίας έχουν καταργήσει πολλά έθιμα των Χριστουγέννων.  Κάμποι, όμως, επιμένουν να διατηρούν την παράδοση.  Με έθιμα χαράς και αγάπης, που έχουν βαθιά τις ρίζες πίσω στο χρόνο και αναβιώνουν μέχρι σήμερα, θα υποδεχτούν σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας
τη γέννηση του Χριστού για να θυμίσουν στους ανθρώπους το χαρμόσυνο
γεγονός και να δώσουν Χριστουγεννιάτικο χρώμα, στο κλίμα των ημερών. Στολισμένες πόλεις και χωριά, λαμπιόνια, μυρωδιές, μελωδίες σε κάθε
γωνιά και προετοιμασίες στα νοικοκυριά προμηνύουν την άφιξη της
μεγαλύτερης και πιο χαρούμενης γιορτής του χρόνου.

Το θρησκευτικό συναίσθημα κι η πρακτική στο παρελθόν ήταν σαφώς πιο έντονα και σχεδόν 40 μέρες νωρίτερα ξεκινούσε η Νηστεία Των Χριστουγέννων. Οι πιστοί δεν κατανάλωναν καθόλου ζωικά προϊόντα: κρέας, γαλακτοκομικά, αυγά.

Πλησιάζοντας προς τα Χριστούγεννα, άρχιζαν οι προετοιμασίες ώστε όλα να είναι έτοιμα για την μεγάλη γιορτή της Γεννήσεως του Ιησού Χριστού. Τα σπίτια καθαρίζονταν σχολαστικά και λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα οι νοικοκυρές έφτιαχναν τα μελομακάρονα, τα οποία φυσικά τρώγονταν την ημέρα των Χριστουγέννων με την λήξη της νηστείας. Στο παρελθόν τα μελομακάρονα ήταν αποκλειστικά για τα Χριστούγεννα κι οι κουραμπιέδες για την Πρωτοχρονιά. Σήμερα όμως ο διαχωρισμός αυτός δεν τηρείται.

«Το τάισμα της βρύσης» Τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων, στα χωριά της Κεντρικής Ελλάδας, γίνεται το λεγόμενο “τάισμα” της βρύσης. Οι κοπέλες του χωριού, λίγες ώρες πριν ξημερώσει Χριστούγεννα, πηγαίνουν
στις βρύσες του χωριού και τις αλείφουν με βούτυρο και μέλι, με την ευχή
όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι τον καινούργιο
χρόνο και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η ζωή τους.
Μ’ αυτή την κίνηση παίρνουν από τη βρύση το “αμίλητο” νερό.

Για να έχουν καλή σοδειά έφερναν στη βρύση βούτυρο, τυρί, ή ψημένο
σιτάρι ή κλαδί ελιάς, ή όσπρια και φρόντιζαν να φτάσουν εκεί όσο το
δυνατόν νωρίτερα, γιατί, όπως έλεγαν, όποια θα πήγαινε πρώτη στη βρύση,
αυτή θα στεκόταν και η πιο τυχερή ολόκληρο το χρόνο.

Επιστρέφοντας στο σπίτι, οι γυναίκες, έφερναν το καινούργιο νερό, αφού
πρώτα είχαν αδειάσει από τα βαρέλια τους το παλιό.

Η διαδικασία αυτή της μετάβασης και της επιστροφής στη βρύση, γίνεται
σιωπηλά- για αυτό και ονομάστηκε αμίλητο νερό. Με το ‘αμίλητο’ νερό οι
γυναίκες ραντίζουν τα σπίτια τους, για ευρωστία και καλή τύχη.

«Κλωνάρια στο τζάκι» Στη Θεσσαλία, τα νεαρά κορίτσια και αγόρια, επιστρέφοντας στο σπίτι από την εκκλησία, τοποθετούν δίπλα στο αναμμένο τζάκι μικρά κλαδιά δέντρων, που αντιπροσωπεύουν τις προσωπικές τους επιθυμίες. Κλαδιά κέδρου για τα
κορίτσια και αγριοκερασιάς για τα αγόρια.

Φροντίζουν μάλιστα τα κλαδιά αυτά να είναι λυγερά, αφού το κλαδί που θα
καεί πρώτο αντιπροσωπεύει καλούς οιωνούς για τον κάτοχό του.
Συγκεκριμένα, πιστεύεται ότι το άτομο, του οποίου το κλαδί κάηκε πρώτο,
θα είναι και το πρώτο που θα παντρευτεί.

«Το Χριστόξυλο» Στα χωριά της βόρειας Ελλάδας, τις παραμονές των Χριστουγέννων ο  νοικοκύρης κάθε σπιτιού ψάχνει στα χωράφια και διαλέγει το πιο όμορφο και γερό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του. Αυτό είναι το Χριστόξυλο.

Η νοικοκυρά έχει ήδη φροντίσει να καθαρίσει το σπίτι και ιδιαίτερα το
τζάκι με μεγάλη προσοχή, ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά
στάχτη. Καθαρίζει ακόμη και την καπνοδόχο του σπιτιού, ώστε να μη
μπορέσουν να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια, όπως
αναφέρεται στα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα παραμύθια.

Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων , όταν όλη η οικογένεια θα
είναι μαζεμένη γύρω από το τζάκι , ο νοικοκύρης του σπιτιού ανάβει την
καινούρια φωτιά και μπαίνει στην εστία το Χριστόξυλο.

Σύμφωνα με τις παραδόσεις του λαού, καθώς καίγεται το Χριστόξυλο,
ζεσταίνεται ο Χριστός στη φάτνη Του.

Κάθε οικογένεια, προσπαθεί να διατηρήσει αυτή τη φωτιά αναμμένη για όλο
το δωδεκαήμερο των εορτών, από τα Χριστούγεννα, μέχρι τα Φώτα.

«Οι Μωμόγεροι» Στα χωριά Πλατανιά και Σιταγροί του Νομού Δράμας συναντάμε το έθιμο των Μωμόγερων, το οποίο προέρχεται από του Πόντιους πρόσφυγες. Η ονομασία του εθίμου προέρχεται από τις λέξεις μίμος ή μώμος και γέρος και συνδέεται με τις μιμητικές κινήσεις των πρωταγωνιστών. Αυτοί, φορώντας τομάρια ζώων – λύκων, τράγων ή άλλων – ή ντυμένοι με στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά, έχουν τη μορφή γεροντικών προσώπων.

Οι Μωμόγεροι, εμφανίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια του δωδεκαημέρου των εορτών, και προσδοκώντας τύχη για τη νέα χρονιά, γυρίζουν σε παρέες στους δρόμους των χωριών και τραγουδούν τα κάλαντα ή άλλους ευχετικούς στίχους: «Αρχή κάλαντα και αρχή του χρόνου, πάντα κάλαντα, πάντα του χρόνου».

Όταν δύο παρέες συναντηθούν, κάνουν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους, ώσπου η μία ομάδα να νικήσει και η άλλη να δηλώσει υποταγή.

Παραλλαγές του ίδιου εθίμου, συναντώνται σε χωριά της Κοζάνης και της Καστοριάς, με την ονομασία Ραγκουτσάρια.

Στην Κρήτη  «Το Χριστόψωμο» είναι το ψωμί που φτιάχνουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή, τις παραμονές των Χριστουγέννων. Αποτελούν το ψωμί  στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι και το ευλογημένο, αφού αυτό θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειάς του.

Το ζύμωμά του αποτελεί μια ιεροτελεστία. Χρησιμοποιούνται ακριβά υλικά, όπως ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα και γαρίφαλα ενώ κατά το ζύμωμα οι γυναίκες τραγουδούν: “Ο Χριστός
γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει”.

Αρχικά πλάθουν το ζυμάρι και παίρνοντας τη μισή από τη ζύμη φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την υπόλοιπη μισή φτιάχνουν με λωρίδες έναν σταυρό. Στο κέντρο του σταυρού βάζουν ένα άσπαστο καρύδι ή ένα αυγό, συμβολίζοντας τη γονιμότητα. Την υπόλοιπη επιφάνεια τη διακοσμούν με διάφορα σχήματα, όπως λουλούδια, φύλλα, καρπούς, ή πουλιά. Η διακόσμηση αυτή τονίζει το σκοπό του χριστόψωμου και εκφράζει τις προσδοκίες των πιστών για καλή σοδειά και παραγωγή των ζώων.

Την ημέρα των Χριστουγέννων, κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού γεύματος, ο νοικοκύρης του σπιτιού παίρνει το χριστόψωμο, το σταυρώνει, το κόβει και το μοιράζει σ’ όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονται στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Πολλοί παρομοιάζουν τη διαδικασία αυτή, με το μυστήριο της Θείας κοινωνίας.

Το έθιμο του Χριστόψωμου διατηρείται σε ελάχιστα μέρη της Ελλάδας και κυρίως στην Κρήτη. Αποτελεί μια συνήθεια βαθιά ριζωμένη και θεωρείται έργο θείο και έθιμο καθαρά Χριστιανικό. Κατά τόπους, το συναντάμε σε παραλλαγές μορφών ή ονομασιών όπως: “το ψωμί του Χριστού”, “Σταυροί”, “βλάχες” κ.ά.

Στην Ήπειρο «Tα καρύδια» είναι ένα παραδοσιακό ομαδικό παιγνίδι που παίζουν τα παιδιά. Οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν ως εξής: Κάποιο παιδί χαράζει στο χώμα μια ευθεία γραμμή. Πάνω σ’ αυτή, κάθε παίκτης βάζει κι από ένα καρύδι στη σειρά.

Μετά, ο κάθε παίκτης με τη σειρά του και από κάθετη απόσταση ενός με δύο μέτρα από τη γραμμή των καρυδιών, σημαδεύει σκυφτός, και με το
μεγαλύτερο και το πιο στρογγυλό καρύδι του, κάποιο άλλο καρύδι.

Όποιο καρύδι πετύχει και το βγάλει έξω από τη γραμμή το κερδίζει και δοκιμάζει ξανά σημαδεύοντας κάποιο άλλο καρύδι. Αν αστοχήσει, συνεχίζει ο επόμενος παίκτης. Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι να βγουν από τη γραμμή όλα τα καρύδια.

Πρωτοχρονιά -Το ρόδι

“Χίλιοι μύριοι καλογέροι σ΄ ένα ράσο τυλιγμένοι”
Τι είναι;

Το ρόδι είναι σύμβολο αφθονίας, γονιμότητας και καλής τύχης. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας κρεμούν στο κάθε σπίτι, από το φθινόπωρο, ένα ρόδι.  Την ώρα που αλλάζει ο χρόνος, στην εξώπορτα του σπιτιού πετάνε και σπάνε το ρόδι και μπαίνουν μέσα στο σπίτι με το δεξί πόδι κάνοντας το ποδαρικό, ώστε ο καινούργιος χρόνος να τα φέρει όλα δεξιά, καλότυχα.

Στα όμορφα Επτάνησα, ανάμεσα στο Ιόνιο πέλαγος και την Αδριατική θάλασσα, χαίρονται με ξεχωριστό τρόπο τις ημέρες του Δωδεκαημέρου. Οι άνθρωποι γιορτάζουν πηγαίνοντας στην εκκλησία, τρώγοντας, πίνοντας, τραγουδώντας αλλά και κάνοντας αστεία ο ένας στον άλλο.

Οι Κολώνιες: Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς το βράδυ οι κάτοικοι της πόλης γεμάτοι χαρά για τον ερχομό του Νέου Χρόνου κατεβαίνουν στο δρόμο κρατώντας μπουκάλια με κολώνια και ραίνουν ο ένας τον άλλο τραγουδώντας:

Ήρθαμε με ρόδα και με ανθούς
να σας ειπούμε Χρόνους Πολλούς.

Και η τελευταία ευχή του χρόνου που ανταλλάσσουν είναι “Καλή Αποκοπή” δηλαδή “με το καλό να αποχωριστούμε τον παλιό το χρόνο”.

“Πάλιν ακούσατε άρχοντες
πάλι να σας ειπούμε
Ότι και αύριο εστί
ανάγκη να χαρούμε
και να πανηγυρίζομεν
περιτομήν Κυρίου,
την εορτήν του Μάκαρος
Μεγάλου Βασιλείου”.

“Οι παλιοί Αθηναίοι περίμεναν τον Άη Βασίλη από το βράδυ της παραμονής με ολάνοιχτες τις πόρτες των σπιτιών τους και επειδή σύμφωνα με την παράδοση, θα ήταν… κουρασμένος και πεινασμένος από το μακρινό ταξίδι του, έστρωναν ένα μεγάλο τραπέζι και το φόρτωναν με τα πιο εκλεκτά γλυκίσματα και φαγητά για να τον φιλοξενήσουν… γύρω από το τραπέζι αυτό μαζευόταν το βράδυ της παραμονής όλη η οικογένεια και περίμενε για ν΄ αρχίσει το φαγοπότι. ….. Τα μεσάνυχτα έσβυναν τις λάμπες τους κι έδιωχναν με γιουχαίσματα τον παλιό χρόνο, πετώντας πίσω του(!) στο δρόμο ένα παλιοπάπουτσο.

Τα παιδιά κρεμούν, την παραμονή της πρωτοχρονιάς, τα παπούτσια και τις κάλτσες τους στα παράθυρα ή στο τζάκι περιμένοντας να περάσει ο Άη Βασίλης να τα γεμίσει δώρα.

Στις Κυκλάδες θεωρούν καλό οιωνό να φυσάει βοριάς την πρωτοχρονιά. Επίσης θεωρούν καλό σημάδι αν έρθει στην αυλή τους περιστέρι τη μέρα αυτή. Αν όμως πετάξει πάνω από το σπιτικό τους κοράκι τους βάζει σε σκέψεις μελαγχολικές ότι τάχα τους περιμένουν συμφορές…

Σε μερικά χωριά όταν πλένονται το πρωί της Πρωτοχρονιάς αγγίζουν το πρόσωπό τους μ΄ ένα κομμάτι σίδερο, για να είναι όλο το χρόνο… “σιδερένιοι”.

Με την Πρωτοχρονιά είναι συνδεδεμένες και πολλές προλήψεις. Τη μέρα αυτή αποφεύγουν να πληρώνουν χρέος, να δανείσουν λεφτά, να δουλέψουν ή να δώσουν φωτιά. Όλα αυτά ξεκινούν από την προληπτική σκέψη: ό,τι κάνει και πάθει κανείς αυτή τη μέρα θα εξακολουθεί να συμβαίνει όλο το χρόνο !

Τα Θεοφάνεια ή Φώτα ή Επιφάνεια γιορτάζουμε την βάπτιση του  Ιησού Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο ή Βαπτιστή. Ο πρώτος αγιασμός των Θεοφανείων, «η πρωτάγιαση ή φώτιση», γίνεται την παραμονή της γιορτής στην εκκλησία. Ύστερα ο παπάς παίρνει ένα ένα τα σπίτια με το Σταυρό στο χέρι και ραντίζει μ’ ένα κλωνί βασιλικό όλους τους χώρους του σπιτιού.

Ο μεγάλος αγιασμός γίνεται ανήμερα τα Θεοφάνεια στις 6 Ιανουαρίου. Μια μεγάλη πομπή σχηματίζεται και παίρνει το δρόμο που οδηγεί στη θάλασσα ή σε κάποιο ποτάμι, μπορεί και σε μια δεξαμενή. Μπροστά τα εξαπτέρυγα, πίσω οι παπάδες με τα καλά τους άμφια, ύστερα οι αρχές του τόπου και παραπίσω το πλήθος. Στις πόλεις η πομπή γίνεται πιο πλούσια με τη μουσική και τη στρατιωτική παράταξη.

Όταν γίνει ο αγιασμός, ρίχνει ο παπάς το Σταυρό στο νερό, πραγματοποιώντας έτσι τον Αγιασμό των Υδάτων.

Πηδούν κάποιοι τολμηροί στα παγωμένα νερά και συναγωνίζονται ποιος θα τον πρωτοπιάσει. Αυτός που θα τον ανεβάσει στην επιφάνεια θεωρείται ότι θα έχει καλή τύχη κι υγεία για όλο το χρόνο.

Για τα Φώτα ο λαός πιστεύει πως είναι ο καιρός, η γιορτή που φεύγουν οι καλικάντζαροι γιατί φοβούνται την αγιαστούρα του παπά. Ο τρόμος τους αρχίζει από την παραμονή των Φώτων που γίνεται ο μικρός αγιασμός των παπάδων. Γι αυτό και το έθιμο του λαού λέει:

Στις πέντε του Γενάρη
Φεύγουν οι καλικαντζάροι

Αλλά ο μεγάλος τους τρόμος είναι τα Φώτα. Εκείνα τους αποδιώχνουν ολότελα. Φεύγουν τότε λέγοντας:

Φεύγετε να φεύγουμε
κι έφτασε ο τουρλόπαπας
με την αγιαστούρα του
και με τη βρεχτούρα του…

Τα κάλαντα -Την ονομασία τους, την πήραν από την λατινική λέξη calenda, που διαμορφώθηκε από το ελληνικό ρήμα καλώ. Παιδιά, κατά ομάδες, περιφέρονταν και περιφέρονται στα σπίτια, στους δρόμους, στα καταστήματα και τραγουδούν με ειδικό όργανο (τρίγωνο) τραγούδια, που αφορούν τα Χριστούγεννα, τη γιορτή της Πρωτοχρονιάς, τη γιορτή του Μ. Βασιλείου, τα Φώτα.

Το έθιμο αυτό προϋπήρχε στην Ελλάδα, πριν από την Ρώμη.
Τα παιδιά κρατούσαν ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης, στολισμένο με καρπούς και άσπρο μαλλί (η λεγόμενη ειρεσιώνη, από το έριο = μαλλί), γύριζαν και τραγουδούσαν και τους έδιναν δώρα.

Μετά, πήρε το έθιμο αυτό και η Ρώμη. Στο Βυζάντιο κρατούσαν ραβδιά, ή φανάρια, ή ομοιώματα πλοιαρίων ή και κτιρίων, στολισμένα και τραγουδώντας, συνόδευαν το τραγούδι με κρούση τριγώνου ή τύμπανου.

Τα αληθινά Ελληνικά Χριστούγεννα, στολίζουμε καραβάκι που συμβολίζει τον Ναο της Εκκλησιάς, αλλά και για το χαρμόσυνο γεγονός των Αγίων ημερών.

Τιμούμε τον Μέγα Βασίλειο, τον ασκητικό και ελεήμονα από την Καισαρεία, που αγαπά νέους, γερούς και παιδιά.  Ο Άγιος Βασίλειος με τη Χάρη και την Αγιότητα του κερδίζει τις καρδιές των ανθρώπων και προσφέρει με όλη του την αγάπη στα παιδιά, στους μεγάλους, στον φτωχό, στον πάσχοντα και άρρωστο άνθρωπο κάθε βοήθεια όχι μόνον την Πρωτοχρονιά αλλά και στη διάρκεια όλου του χρόνου.

Παραδοσιακές συνταγές Χριστουγέννων

Γιαουρτόπιτα – Μία συνταγή από την Κρήτη

Υλικά

1 ½ φλιτζάνι του τσαγιού ζάχαρη

1 φλιτζάνι του τσαγιού βούτυρο

3 φλιτζάνια του τσαγιού αλεύρι

1 ½ φλιτζάνι του τσαγιού (περίπου) γιαούρτι

5 αβγά

3 κουταλάκια του γλυκού μπέικιν πάουντερ

2 κουταλάκια του γλυκού ξύσμα λεμονιού

Εκτέλεση

Χτυπάμε το βούτυρο με τη ζάχαρη αρκετή ώρα και στη συνέχεια προσθέτουμε τους κρόκους των αβγών και το γιαούρτι μέχρι το μείγμα να γίνει λείο. Ανακατεύουμε το αλεύρι, το μπέικιν πάουντερ και το ξύσμα λεμονιού και χωριστά χτυπάμε τα ασπράδια καλά. Ρίχνουμε το αλεύρι εναλλάξ με τα ασπράδια (λίγο ασπράδι, λίγο αλεύρι) στο μείγμα του γιαουρτιού. Ανακατεύουμε καλά και το τοποθετούμε σε βουτυρωμένο ταψί. Ψήνεται σε μέτριο φούρνο μία ώρα περίπου.

Κουραμπιέδες

Κουραμπιέδες

Υλικά (για 80 κομμάτια)

1 κιλό βούτυρο

2 βανίλιες

2 κρόκοι αυγού

1 μπέικιν πάουντερ

1 ποτηράκι κονιάκ

1 κούπα ζάχαρη άχνη

500γρ. αμύγδαλα

2 κιλά αλεύρι

2 1/2 κιλά ζάχαρη άχνη για πασπάλισμα

Εκτέλεση

Χτυπάμε για 3/4 της ώρας το βούτυρο. Στη συνέχεια, προσθέτουμε τη ζαχαρη άχνη, το κονιάκ, τους κρόκους, τις βανίλιες, το αλέυρι, το μπέικιν πάουντερ και τα αμύγδαλα και ανακατεύουμε. Η ζύμη είναι έτοιμη. Την πλάθουμε σε ό,τι σχήμα θέλουμε και ψήνουμε τους κουραμπιέδες σε μέτριο φούρνο. Πασπαλίζουμε με ζάχαρη άχνη μόλις τους βγάλουμε από το φούρνο και είναι ακόμα ζεστοί.

Πλατσέδα: πιτάκια με καρύδι – Μία συνταγή από τη Μυτιλήνη

Υλικά

1 φλιτζάνι τσαγιού ελαιόλαδο

2 φλιτζάνια τσαγιού νερό

1 1/2 κιλό αλεύρι

1 κουταλάκι γλυκού κοφτό μπέικιν πάουντερ ή σόδα

1 κιλό ψιλοκομμένη καρυδόψιχα

Κανέλα

Για το σιρόπι

2 κιλά ζάχαρη

1 λίτρο νερό

3 φακελάκια βανίλια

Εκτέλεση

Ετοιμάζουμε τη ζύμη αναμειγνύοντας το λάδι, το νερό, το αλεύρι και το μπέικιν πάουντερ. Στη συνέχεια κόβουμε τη ζύμη σε μικρά κομμάτια (σε μέγεθος μανταρινιού) και τα ανοίγουμε σε λεπτό φύλλο. Ραντίζουμε κάθε φύλλο με λάδι, βάζουμε δύο κουταλιές καρυδόψιχα, το τυλίγουμε και στρίβοντάς το φτιάχνουμε μακριές, λεπτές λουρίδες. Τοποθετούμε κάθε λουρίδα σε στρογγυλό ταψί, ξεκινώντας από το κέντρο σε σχήμα κοχλία. Όταν το ταψί γεμίσει, περιχύνουμε την πλατσέδα με λίγο ζεματιστό λάδι και ψήνουμε στους 150 βαθμούς μέχρι να ροδίσει το φύλλο.

Ετοιμάζουμε το σιρόπι στη φωτιά, φροντίζοντας να λιώσει καλά η ζάχαρη, και περιχύνουμε την έτοιμη πλατσέδα. Πασπαλίζουμε με κανέλα.

Η παράδοση συνεχίζεται: Η πλατσέδα φτιάχνεται ακόμη πάνω σε ένα μικρό, χαμηλό τραπέζι (σοφράς) από τις γυναίκες που κάθονται γύρω του σταυροπόδι. Την ετοιμάζουν συνήθως την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Επίσης, ανάμεσα στα δώρα που ανταλλάσσουν η νύφη και ο γαμπρός τις γιορτές περιλαμβάνεται και η πλατσέδα.

Μελομακάρονα της Τήνου

Υλικά

640γρ. ελαιόλαδο

1 ποτήρι του κρασιού αλισίβα

1 ποτήρι του κρασιού κονιάκ

2 πορτοκάλια (ξύσμα και χυμός)

1 λεμόνι (ξύσμα και χυμός)

1 κουταλάκι του γλυκού σόδα

1 κουταλάκι του γλυκού μπέικιν πάουντερ

1 κουταλιά της σούπας κανελογαρίφαλα

1 φλιτζάνι του τσαγιού ζάχαρη

1 φλιτζάνι του τσαγιού σιμιγδάλι ψιλό

1 κιλό αλεύρι

Λίγα καρύδια ψιλοκομμένα

Για το σιρόπι

400γρ. μέλι

4 ποτήρια ζάχαρη

4 ποτήρια νερό

Εκτέλεση

Χτυπάμε το λάδι με τη ζάχαρη, προσθέτουμε το χυμό και το ξύσμα του λεμονιού και των πορτοκαλιών, την αλισίβα, το κονιάκ, τα κανελογαρίφαλα, το σιμιγδάλι και σιγά σιγά το αλεύρι. Δεν ζυμώνουμε πολύ το μείγμα για να μείνει αφράτο. Πλάθουμε τα μελομακάρονα, τα πιέζουμε λίγο στον τρίφτη για να γίνει το σχέδιο με τις τρύπες και τα βάζουμε σε λαδωμένο ταψί. Τα ψήνουμε σε μέτριο φούρνο για 15 έως 20 λεπτά.

Από την προηγούμενη το βράδυ έχουμε ετοιμάσει το σιρόπι, το οποίο ρίχνουμε στα ζεστά μελομακάρονα. Τα βάζουμε σε πιατέλα και τα γαρνίρουμε με καρύδια.

Λαλάγγια – Μία συνταγή από τη Μάνη

‘Τα λαλάγγια (ή τηγανίτες) φτιάχνονται στη Μάνη τα Χριστούγεννα αλλά μπορεί κανείς να τα βρει όλο το χρόνο. Τρώγονται με αλμυρό τυρί και διατηρούνται έξω από το ψυγείο για πολλές μέρες. Η γιαγιά μου πάντα έλεγε ότι όσα κιλά αλεύρι βάλεις στη ζύμη τόσες κούπες λάδι πρέπει να προσθέσεις. Αυτή η συνταγή είναι για ένα κιλό, αλλά η νοικοκυρά είναι ελεύθερη να κάνει τις προσθέσεις της!’

Υλικά

1 φακελάκι ξερή μαγιά

1 ποτήρι χλιαρό νερό

1 κιλό αλεύρι

1 φλιτζάνι λάδι

λίγα κανελογαρύφαλλα

αλάτι

Εκτέλεση

Βάζουμε τη μαγιά σε νερό και προσθέτουμε το ένα τέταρτο από το αλέυρι. Ζυμώνουμε το μείγμα και το αφήνουμε να φουσκώσει (περίπου μία ώρα). Μετά ρίχνουμε τα μπαχαρικά και το αλάτι (όσο θέλει η κάθε νοικοκυρά) και έπειτα εναλλάξ το υπόλοιπο αλεύρι και το λάδι. Τρίβουμε τη ζύμη ώσπου να γίνει ψίχουλα. Διαμορφώνουμε το ζυμάρι σε φρατζολάκια, στο μέγεθος ενός καρπού, τα οποία κόβουμε κάθετα, ενώ κάθε ένα κομμάτι το πλάθουμε σαν μακαρόνι, στο πάχος ενός δαχτύλου. Μετά διπλώνουμε το κάθε κομμάτι στο χέρι, και το τηγανίζουμε σε μία βαθιά κατσαρόλα σε λάδι που έχει κάψει καλά.

Βασιλόπιτα – Μία συνταγή από την Τήνο

Υλικά

250γρ. φρέσκο βούτυρο

2 φλιτζάνια τσαγιού ζάχαρη

6 αβγά

1 φλιτζάνι τσαγιού γάλα

1/2 κιλό αλεύρι

1 ποτήρι κρασιού κονιάκ

Ξύσμα ενός πορτοκαλιού

Κανέλα

Βανίλια

1 κουταλάκι γλυκού μπέικιν πάουντερ

Εκτέλεση

Χτυπάμε το βούτυρο με τη ζάχαρη μέχρι το μείγμα να γίνει λείο. Στη συνέχεια προσθέτουμε ένα ένα τα υπόλοιπα υλικά και ανακατεύουμε μέχρι το μείγμα να γίνει ομοιόμορφο. Βουτυρώνουμε ένα ταψί, ρίχνουμε τη βασιλόπιτα, προσθέτουμε το νόμισμα και ψήνουμε σε μέτριο φούρνο μία ώρα περίπου.

Κορμός από κάστανο

Είναι το κατ’ εξοχήν χειμωνιάτικο γλυκό και θυμίζει κορμό χιονισμένου δέντρου.

ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ 6-8 ΜΕΡΙΔΕΣ: 1 κιλό – 1.200 γραμμ. κάστανα, ή ½ κιλό καθαρό πουρέ κάστανο, 125 γραμμ. βούτυρο, 125 γραμμ. σοκολάτα κουβερτούρα λιωμένη, 130 γραμμ. ζάχαρη άχνη για το πασπάλισμα.

ΕΚΤΕΛΕΣΗ: Πλένουμε τα κάστανα, τα χαράζουμε και τα βράζουμε μέχρι να μαλακώσουν. Τα αφήνουμε να κρυώσουν λίγο και τα ξεφλουδίζουμε. Κάνουμε τα κάστανα πουρέ στην πολυμηχανή μαζί με τη μισή ζάχαρη. Ανακατεύουμε το βούτυρο με την υπόλοιπη ζάχαρη και τη σοκολάτα. Ενώνουμε τα δύο μείγματα και αδειάζουμε το μείγμα στο κέντρο μιας λαδόκολλας. Τυλίγουμε τις δυο άκρες στρίβοντας τη λαδόκολλα για να σχηματιστεί ο κορμός. Τον αφήνουμε από τη λαδόκολλα και με τη βοήθεια ενός πιρουνιού σχηματίζουμε δυο κάθετες κατά μήκος γραμμές και πασπαλίζουμε με ζάχαρη άχνη.

Κολοκυθόπιτα χωρίς φύλλο

Υλικά:
3 νεροπότηρα τριμμένο κολοκύθι και στιμμένο
2 νεροπότηρα τυρί φέτα τριμμένη
4 αυγά
1 κρεμμυδάκι τριμμένο
1 νεροπότηρο γάλα
1 νεροπότηρο αλεύρι up (φουσκώνει μόνο του)
0.5 νεροπότηρο ελαιόλαδο
πιπεράκι και ελάχιστο δυόσμο

Εκτέλεση:
Ανακατεύετε όλα τα υλικά μαζί και τα ρίχνετε σε ένα βουτηρομένο ταψί. Ψήνετε την πίτα σε μέτριο φούρνο, μέχρι να ροδίσει. Εάν θέλετε ρίχνετε επάνω στην πίτα λίγο τριμμένο τυρί πριν την βάλετε στον φούρνο.

Οι γιορτές των Χριστουγέννων είναι σίγουρα μια από τις πιο όμορφες εποχές του χρόνου.  Όλα αυτά που κάνουν εμάς χαρούμενους μπορεί να αποτελούν το χειρότερο εφιάλτη για το φυσικό περιβάλλον.  Για τον εορταστικό στολισμό, που συμφωνεί και με το έθιμο της παράδοσης, το παραδοσιακό ελληνικό καραβάκι συνοδεύει τα Χριστούγεννα στην χωρά μας εδώ και πολλές δεκαετίες.